Hair-aging – co warto wiedzieć o starzeniu się włosów i skóry głowy?

Starzenie się to naturalny i nieunikniony proces, który obejmuje każdą część naszego ciała, w tym włosy i skórę głowy. Wraz z upływem lat dochodzi do stopniowych zmian w strukturze włosów – tracą one pigmentację, stają się cieńsze, bardziej kruche i mniej odporne na uszkodzenia. Skóra głowy również ulega przemianom: zmniejsza się jej zdolność do regeneracji, produkcja sebum spada, a mikrokrążenie ulega osłabieniu. W efekcie włosy mogą stać się bardziej podatne na wypadanie, tracąc swoją dawną objętość i blask

Jak starzeją się włosy? 

Starzenie włosów jest wielowymiarowym procesem, który wpływa zarówno na ich wygląd, jak i na ich funkcjonowanie. Wyróżniamy trzy główne aspekty starzenia się włosów:

Siwienie – utrata pigmentu

Za kolor naszych włosów odpowiada melanina, produkowana przez melanocyty znajdujące się w mieszku włosowym. Z wiekiem zdolność melanocytów do syntezy pigmentu maleje, co prowadzi do siwienia. Badania naukowe opisane w Science sugerują, że kluczowym mechanizmem jest wyczerpanie komórek macierzystych melanocytów oraz ich zwiększona podatność na stres oksydacyjny. W efekcie włosy stopniowo tracą swój naturalny kolor, przybierając odcienie siwego lub białego. Proces ten może być także przyspieszony przez czynniki genetyczne i środowiskowe, takie jak długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV, niedobory witaminowe (szczególnie witaminy B12) czy przewlekły stres.

Dodatkowo, badania wykazują, że siwienie może mieć podłoże zapalne – stan zapalny skóry głowy może wpływać na zaburzenie funkcjonowania melanocytów, prowadząc do wcześniejszej utraty pigmentu. To sprawia, że regularna pielęgnacja i ochrona skóry głowy mogą mieć istotne znaczenie w spowolnieniu tego procesu.

Osłabienie włosów

Włosy z wiekiem stają się cieńsze, bardziej łamliwe i pozbawione objętości. Jest to spowodowane:

• Skróceniem fazy anagenu – czyli okresu wzrostu włosa. U młodych osób włosy pozostają w fazie wzrostu przez około 3-6 lat, natomiast u starszych osób czas ten może skrócić się do zaledwie 1-2 lat, co powoduje, że włosy szybciej wypadają i nie osiągają już tej samej długości, co w młodości.
• Zmniejszeniem średnicy włosa – komórki w macierzy włosa wytwarzają coraz mniej keratyny, przez co włosy stają się cieńsze i bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne. Struktura włosa może się zmieniać, stając się bardziej porowata, co skutkuje większą łamliwością i skłonnością do przesuszenia.
• Osłabieniem osadzenia włosa w mieszku – mieszki włosowe ulegają miniaturyzacji, co może prowadzić do wypadania włosów. Proces ten jest często związany z hormonalnymi zmianami w organizmie, a także obniżonym poziomem kolagenu w skórze głowy.

Włosy tracą także swoją naturalną elastyczność, co może powodować ich łamliwość podczas czesania, stylizacji czy używania wysokich temperatur.

Przerzedzenie i wypadanie włosów

Starzenie się mieszków włosowych powoduje, że coraz więcej z nich przechodzi w stan spoczynku (telogen), zamiast aktywnego wzrostu. W efekcie włosy przerzedzają się, a proces ich odrastania trwa dłużej. Czynniki, które przyspieszają ten proces to:

• Stres oksydacyjny – nadmiar wolnych rodników prowadzi do uszkodzeń komórek odpowiedzialnych za wzrost włosów. Proces ten może być nasilony przez nadmierne stosowanie chemicznych zabiegów fryzjerskich oraz zanieczyszczenia środowiskowe.
• Zaburzenia hormonalne – zmniejszona produkcja estrogenów i androgenów ma wpływ na cykl wzrostu włosa, szczególnie u kobiet w okresie menopauzy. Spadek poziomu estrogenów powoduje, że włosy stają się cieńsze i bardziej podatne na wypadanie.
• Zmiany w mikrokrążeniu – badania przedstawione w Scientific Report potwierdzają, że starzejąca się skóra głowy ma słabsze ukrwienie, co ogranicza transport składników odżywczych do mieszków włosowych. Zmniejszony przepływ krwi oznacza, że cebulki włosów nie otrzymują odpowiedniej ilości składników odżywczych, co prowadzi do osłabienia i zahamowania wzrostu włosa

Starzenie skóry głowy – co się zmienia?

Nie tylko włosy, ale również skóra głowy przechodzi faze starzenia. Zmiany zachodzące w skórze głowy mogą przyczyniać się do jej nadwrażliwości, suchości, zaburzeń równowagi mikrobiologicznej i zmniejszenia zdolności do odnowy komórkowej.

Zmniejszenie produkcji sebum

Sebum pełni funkcję ochronną, nawilżającą i antybakteryjną. Wraz z wiekiem gruczoły łojowe produkują mniej łoju, co może prowadzić do suchości skóry głowy. Efektem tego mogą być swędzenie, łuszczenie się oraz zwiększona podatność na podrażnienia. Skóra pozbawiona odpowiedniej ilości sebum staje się bardziej narażona na działanie czynników zewnętrznych, takich jak wiatr, zmiany temperatury czy zanieczyszczenia. Suchość może również przyczynić się do pogorszenia stanu włosów – stają się one bardziej łamliwe, matowe i pozbawione elastyczności.

Spowolnienie procesów regeneracyjnych

Starzejąca się skóra głowy wolniej się regeneruje, co może prowadzić do dłuższego gojenia się mikrourazów, zwiększonej skłonności do podrażnień oraz zmniejszonej odporności na czynniki zewnętrzne, takie jak zanieczyszczenia czy promieniowanie UV. Zmniejszona aktywność fibroblastów skutkuje również obniżoną produkcją kolagenu i elastyny, co przekłada się na mniejszą jędrność skóry. To z kolei może wpływać na pogorszenie warunków do wzrostu włosów – mniej elastyczna i słabiej odżywiona skóra nie zapewnia optymalnego środowiska dla mieszków włosowych. W rezultacie włosy mogą rosnąć wolniej, być słabsze i bardziej podatne na wypadanie.

Hair-aging pod kontrolą

Jak już wiadomo z wiekiem procesy starzenia dotykają nie tylko skóry twarzy, ale również włosów i skóry głowy.  Jednym z kluczowych elementów profilaktyki jest ochrona przed promieniowaniem UV oraz zanieczyszczeniami środowiskowymi, które przyczyniają się do powstawania stresu oksydacyjnego. Równie ważna jest dieta bogata w składniki odżywcze, takie jak witaminy, minerały, pełnowartościowe białko oraz przeciwutleniacze. Odpowiednie odżywienie organizmu od wewnątrz wspiera kondycję włosów i skóry głowy na poziomie komórkowym. Nie można zapominać o codziennej pielęgnacji dostosowanej do indywidualnych potrzeb – zarówno skóry głowy, jak i samych włosów. Warto również przyjrzeć się codziennym nawykom stylizacyjnym. Częste prostowanie, kręcenie, stosowanie dużej ilości kosmetyków utrwalających oraz brak ich dokładnego zmywania mogą osłabiać włosy i podrażniać skórę głowy.

Świadoma pielęgnacja, ochrona przed czynnikami zewnętrznymi i odpowiednie nawyki żywieniowe to inwestycja, która pozwala cieszyć się zdrowymi, mocnymi włosami i dobrze funkcjonującą skórą głowy przez długie lata.

Bibliografia:

1. Nishimura, E. K., Granter, S. S., & Fisher, D. E. (2005). „Mechanisms of hair graying: Incomplete melanocyte stem cell maintenance in the niche.” Science, 307(5710), 720-724.

2. Tobin, D. J., & Paus, R. (2001). „Graying: gerontobiology of the hair follicle pigmentary unit.” Journal of Investigative Dermatology, 116(6), 895-902.

3. Jo, S. K., Lee, J. Y., Lee, Y., Kim, C. D., Lee, J. H., & Lee, Y. H. (2018). „Three Streams for the Mechanism of Hair Graying.” PMC6029974.